Mist fotograferen heeft iets bijzonders. Wanneer het flink mistig is, ziet de natuur er heel anders uit. Althans, wat er nog van zichtbaar is natuurlijk. Mist en dauw in het landschap bieden jou als fotograaf extra mogelijkheden. Bij fotografie geldt vaak dat de kracht in de eenvoud zit. En mist helpt je daarbij. Vaak zijn rustige en eenvoudige beelden het prettigst om naar te kijken. En mist kan je helpen om juist niet te veel in het beeld te laten zien. Kijk maar eens naar de onderstaande foto’s:
In dit artikel deel ik waardevolle tips en technieken zodat jij de meest adembenemende mistfoto; s kunt maken. Zo laat ik handige apps die vooraf voorspellen of het mistig gaat worden. En natuurlijk heb ik dit artikel goed opgevuld met inspirerende foto’s.
Creatief fotograferen in de mist
Zoals hierboven al genoemd is, ligt het grote voordeel van fotograferen in de mist, hoe vreemd het ook mag klinken, in het feit dat je niet zoveel ziet. Dat klinkt vreemd, want als fotograaf wil je toch juist veel laten zien? Toch zijn de mooiste foto’s vaak die waarbij het onderwerp centraal staat zonder al te veel afleidingen eromheen. Beginners maken vaak de fout om te veel te willen laten zien, wat resulteert in rommelige composities. Mist is daarom ideaal voor landschapsfotografen die streven naar esthetische perfectie. Hieronder volgen een paar voorbeelden van wat een mistige ochtend te bieden heeft.
Spelen met diepte en gelaagdheid
Je kunt de mist laten fungeren als een natuurlijk filter dat de achtergrond verzacht en de diepte van je foto’s versterkt. Dit effect staat bekend als atmosferisch perspectief. De onderwerpen in de achtergrond vervagen, waardoor je aandacht automatisch naar de onderwerpen in de voorgrond wordt getrokken. Deze gelaagdheid creëert een gevoel van diepte en dimensie in je foto’s.
Mistharpen
Een van de mooiste misttaferelen vind ik wanneer de zon door de mist schijnt. Wanneer je in een bos staat, ontstaan er dan een soort mistharpen. De onderstaande foto die je hieronder ziet, is een foto die ik heb gemaakt in de Amsterdamse Waterleidingduinen tijdens een fotowandeling in de vroege ochtend. Overigens kan ik je deze plek van harte aanbevelen. Vooral in het zomerseizoen vind je daar veel bijzondere dieren, zoals salamanders en boomkikkers.
Laaghangende mist
Naast de gewone mist kan het ook mooi zijn om laaghangende mist te fotograferen. Deze grondmist komt doorgaans alleen voor bij zonsopkomst en -ondergang, en meestal alleen op warme dagen. Grondmist ontstaat doordat de temperatuur aan de grond lager is en bij een hoge luchtvochtigheid ontstaat er dan mist. Dit fenomeen treedt vaak op na een snelle afkoeling van de grond, bijvoorbeeld bij zonsondergang na een zonnige zomerdag. Vaak zie je de laaghangende mist boven weilanden hangen omdat het daar vochtiger is.
Laaghangende mist kan ook prachtig zijn wanneer je vanuit hoogte een foto maakt. Je kijkt dan uit over een deken van mist. En wanneer je een drone hebt, maak je dan de mooiste beelden. Hieronder een video die ik gemaakt hebt op een zomerse dag in de vroege ochtend. Mijn wekker rinkelde al om 4:30 uur maar het was zeker de moeite waard. Hieronder een korte clip die ik met mijn drone maakte. Er zit geen geluid onder de video.
Locaties en seizoenen voor het fotograferen in de mist
Hoewel het in principe iedere dag mistig kan worden, is de kans het grootst in de herfst en winter. Door de lage temperatuur heb je meer kans op mist. Grondmist komt het snelst voor in de zomer. Een van de grootste uitdagingen bij het fotograferen van mist is vaak niet het fotograferen zelf, maar het vinden van mist. Vaak is mist van korte duur en is het niet overal even mistig. Mist komt meestal ’s ochtends voor wanneer het warmer wordt. Door de stijging van de temperatuur neemt ook de luchtvochtigheid toe. Aan de grond is het vaak nog koud. Koude lucht kan minder vocht bevatten en condenseert, waardoor mist ontstaat. Het is dus een samenloop van weersomstandigheden waarbij je een beetje geluk moet hebben.
Gelukkig zijn er een paar handige hulpmiddelen die je kans op het fotograferen van mist flink kunnen vergroten. Een handige website, waar ook een app van beschikbaar is, is Clearoutside.com. Deze website is ideaal voor fotografen omdat het zeer uitgebreid laat zien hoe het weer eruitziet in percentages. Het laat zien hoe groot de kans op mist is, maar ook hoeveel kans er is op regen, zon en bewolking. Daarnaast laat de site zien hoeveel kans er is op hoge en lage bewolking, wat relevant is als je bijvoorbeeld een zonsopkomst wilt fotograferen.
Op de onderstaande video zie je een korte demonstratie van de app door Arnoud van de Weerd. Hij gebruikt de app voor het voorspellen van de ideale weersomstandigheden voor zijn sea scapes.
Uitrusting voor fotograferen in de mist
Als Clearoutside.com aangeeft dat de kans op mist groot is, dan is het zeker de moeite waard om een poging te wagen om dit prachtige natuurverschijnsel vast te leggen. Bij het fotograferen van mist is een goede voorbereiding essentieel. Het is aan te raden om een dag voordat je gaat fotograferen alles al voor te bereiden, omdat mist vaak van korte duur is.
Allereerst is het verstandig om een weerbestendige camera te gebruiken of deze te beschermen tegen vocht. Bijvoorbeeld met een regenhoes voor je camera. Hoewel je camera niet zo snel nat zal worden als bij een regenbui, kan vocht toch een probleem vormen. Dit kun je voorkomen door een regenhoes om je camera te doen, wat het risico op waterschade vermindert en ervoor zorgt dat je zonder zorgen kunt blijven fotograferen in mistige en vochtige omstandigheden. Neem ook een schoon microvezeldoekje mee om water van je lens te vegen.
Zorg ervoor dat je accu volledig is opgeladen. Je zou kunnen denken: “Dat is toch logisch?” Dat klopt, maar het is toch belangrijk om dit te benadrukken. In koude omstandigheden raakt je batterij namelijk sneller leeg dan normaal. Niets is zo vervelend als een prachtig mistlandschap voor je lens hebben en dan opeens merken dat je accu leeg is.
Zo laat jij je camera goed drogen na het fotograferen in de mist
Je komt thuis na een prachtige fotosessie waarbij het landschap gehuld was in dikke mist en de zon er mooi doorheen scheen. Zoveel natuurlijke schoonheid heb je in tijden niet meer gezien en je kunt niet wachten om de foto’s op een groot scherm te bekijken. Toch is het verstandig om even te wachten voordat je je camera uit de tas haalt, vooral bij koud weer. Wanneer je in een warme woonkamer je ijskoude camera tevoorschijn haalt, trekt deze namelijk veel vocht aan, vergelijkbaar met een glas koude limonade op een warme dag waar condens op komt. Het koude glas wordt ook van buiten helemaal nat door het vocht dat het aantrekt. Met je camera kan hetzelfde gebeuren als je niet oplet.
Wat is de oplossing? Laat je camera even in je tas zitten om hem op kamertemperatuur te laten komen. Zodra je camera op temperatuur is gekomen, haal je hem uit de tas. Laat hem vervolgens goed drogen. Vergeet ook niet om je cameratas open te laten staan zodat eventueel vocht eruit kan ontsnappen. Als alles na een paar uur drogen goed droog is, kun je de boel weer opbergen voor je volgende avontuur.
Instellen van je camera voor de mooiste foto's in de mist
Hoe maak je technisch gezien de mooiste mistfoto’s? Allereerst wil ik benadrukken dat het niet alleen om techniek gaat. Een creatieve insteek vind ik veel belangrijker dan de instellingen. Doe dus vooraf inspiratie op naar de mogelijkheden via bijvoorbeeld Pinterest of Instagram. Maar als je eenmaal jouw plek gevonden hebt en je staat in het veld om de mooiste mistfoto’s te maken, dan is het wel handig als je camera goed staat ingesteld zodat die pracht die je in werkelijkheid zag, ook te zien is op de foto.
Gebruik je histogram
Een van de handigste hulpmiddelen die je camera te bieden heeft, is het histogram. Vooral bij landschapsfotografie, waaronder het fotograferen van mist, is het een aanrader om deze te gebruiken. Het histogram toont de verdeling van licht en donker in je foto, waarbij de linkerkant van het histogram de schaduwen en donkere tonen vertegenwoordigt, en de rechterkant de hooglichten en lichte tonen. Het midden van het histogram staat voor de middentonen. Hieronder zie je een voorbeeld van drie foto’s van hetzelfde onderwerp met daaronder het histogram.
Bij het fotograferen in de mist is het belangrijk om een evenwichtige belichting te behouden, zodat je zowel details in de schaduwen als in de hooglichten behoudt. Een goed belichte mistfoto zal een gelijkmatige verdeling van tonen hebben, zonder dat de pieken te ver naar links (onderbelicht) of rechts (overbelicht) verschuiven. Het is vooral belangrijk dat de pieken in het histogram niet tegen de kant aan gedrukt zitten. Helemaal links staat puur zwart en uiterst rechts heb je puur wit. Wanneer het histogram tegen uiterst zwart en wit zit, verlies je details en dat is natuurlijk niet de bedoeling. Structuren in de lichtere partijen, vaak de lucht, kunnen zo verloren gaan. Hieronder een voorbeeld van hoe het niet moet.
Mocht je histogram toch tegen de kant aan gedrukt zitten, pas in dat geval de instellingen van je camera aan zodat de foto lichter of donkerder wordt en alle tinten binnen het bereik van je camera passen. Wanneer je met een (half)automatische stand werkt, kun je gebruikmaken van de belichtingscompensatie. In de M-stand (met handmatige ISO) kun je de instellingen zelf aanpassen zodat de belichting goed is en er geen details verloren gaan.
Maak je mistfoto wat lichter
Mist heeft niet echt een kleur; het is eerder wit-grijsachtig. In elk geval heeft het een lichte tint die een groot deel van je foto zal vullen. Deze lichte tint kan de lichtmeter van je camera enigszins in de war brengen. Wanneer je camera het licht meet, zal hij alle tinten in de foto vertalen naar een neutraal grijs om zo de belichting te bepalen. Omdat mist aanzienlijk lichter is dan neutraal grijs, is de kans groot dat mistfoto’s donkerder uitvallen.
Gelukkig is daar een oplossing voor, namelijk de eerder genoemde belichtingscompensatie. Door gebruik te maken van de belichtingscompensatie, kun je de foto van de mist wat helderder maken. Je kunt de belichtingscompensatie bijvoorbeeld op +1.0 zetten. Let goed op of de helderheid van de foto overeenkomt met de werkelijkheid. Wanneer je in de M-stand werkt (met handmatige ISO), kun je de camera zo instellen dat de lichtmeter +1 aangeeft.
Zo stel je zelf de belichting in voor het fotograferen in de mist
Hieronder volgt een toelichting over het instellen van de belichting. Deze stel je in via het diafragma, de sluitertijd en de ISO. Mochten deze termen je niets zeggen, lees dan mijn artikel eens over de belichtingsdriehoek. Op zich wijkt het niet erg af van het maken van een gewone foto zonder mist, maar voor de volledigheid hier toch even de belangrijkste instellingen om rekening mee te houden:
Diafragma
Kies een gemiddelde tot kleine diafragmaopening (een hoog f-getal zoals f/8 of hoger) om een grotere scherptediepte te bereiken. Een grotere scherptediepte zorgt ervoor dat zowel de voorgrond als de achtergrond scherp zijn, waardoor de gelaagdheid van de mistige omgeving beter tot uiting komt. Dit is vooral handig bij landschapsfotografie, waarbij je verschillende elementen in de mist wilt vastleggen, van dichtbij tot veraf.
Sluitertijd
Bij mistige omstandigheden, vooral bij een dikke mistdeken, zal het donkerder zijn dan zonder mist. En dat merk je pas echt wanneer je de camera gaat instellen, omdat je ogen zich automatisch aanpassen aan de donkere omstandigheden. Wanneer je de camera gaat instellen, zul je merken dat je te maken krijgt met langere sluitertijden, vooral omdat je vaak met een niet al te groot diafragma werkt. Let er dan goed op dat je foto niet bewogen raakt, want lange sluitertijden kunnen bewegingsonscherpte veroorzaken. Daarom is het altijd aan te raden een statief mee te nemen. Hiermee vergroot je de kans op scherpe foto’s en bovendien kan het helpen bij het bepalen van de compositie.
Mocht je meer willen weten over het fotograferen met lange sluitertijden, lees dan mijn artikel over fotograferen met een lange sluitertijd. En ben je op zoek naar een statief? Ook daar heb ik een artikel over geschreven. Een statief is een must-have bij het fotograferen van mist.
ISO-waarde
Begin met een lage ISO-waarde om ruis te minimaliseren, vooral als je vanaf een statief werkt. Op die manier kun je prima met lange sluitertijden werken en haarscherpe foto’s maken. Lage ISO-waarden, zoals ISO 100, zorgen voor ruisvrije en heldere beelden. Als het nog wat donker is en je werkt zonder statief, kun je de ISO-waarde geleidelijk verhogen om de belichting te verbeteren. Houd er rekening mee dat hogere ISO-waarden kunnen leiden tot meer beeldruis, dus probeer een balans te vinden tussen belichting en beeldkwaliteit.
Scherpstelling
Bij mistige omstandigheden kan het voor de camera moeilijker zijn om het juiste focuspunt te vinden, vooral als er weinig contrast is. De autofocus van je camera heeft namelijk contrast nodig om scherp te stellen. Probeer dus iets te zoeken in het landschap waar nog voldoende contrast aanwezig is, bij voorkeur ergens halverwege in het landschap. Het is niet aan te raden om handmatig scherp te stellen, omdat de autofocus van je camera doorgaans het meest nauwkeurig kan scherpstellen.
Bewerken van mistfoto's
Het bewerken van mistfoto’s is een kunst op zich, en zoals bij elke andere foto die je bewerkt, is het vooral een kwestie van persoonlijke voorkeur. Een interessante bewerking is om te experimenteren met de dehaze-functie. Dit is een functie in de beeldbewerkingsprogramma’s van Adobe, waaronder Adobe Photoshop en Adobe Lightroom Classic. In de Nederlandstalige versie heet dit ‘nevel verwijderen’.Met deze functie kun je het effect van de mist versterken of juist verzwakken. Hieronder zie je het verschil tussen twee foto’s met verschillende dehaze-bewerkingen. De bewerkingen zijn wat extreem zodat je goed het effect kunt zien van deze bewerking.
Tot slot is het goed om nog even naar het histogram te kijken. De meeste beeldbewerkingsprogramma’s zijn voorzien van een histogram om je te helpen bij het bewerken en het bepalen van de juiste belichting. Een valkuil is dat je foto’s wat grijs kunnen lijken. Waarschijnlijk heb je in het veld al rekening gehouden met het feit dat je de foto’s ongeveer 1.0 stop lichter maakt. Anders kun je dat in de beeldbewerking alsnog doen, zodat je foto er realistisch uitziet.
En dan nu de allerbelangrijkste tip: Zet een kop thee en geniet van de resultaten! Deel je foto’s met anderen, of misschien nog beter: laat een mooie afdruk maken van jouw mistfoto. Misschien een mooie decoratie voor de woonkamer?
Lijkt het je leuk om samen met anderen op pad te gaan om te fotograferen? Of wil je meer leren over het maken van goede foto’s? Schrijf je dan in bij onze fotoclub. Je kunt 14 dagen kosteloos kijken of onze club bij je past. We organiseren vrijwel ieder weekend een fotowandeling of workshop en hebben meer dan 50 uur aan leerzame video’s over fotografie voor je klaarstaan. Klik hier voor meer informatie over onze fotoclub en vraag een gratis proeflidmaatschap aan.