De compositie van een foto is een essentieel onderdeel van fotografie en kan het verschil maken tussen een gewone foto en een prachtige foto die de aandacht trekt. Met een goede compositie orden je de verschillende elementen in een foto. Zoals de onderwerpen, lijnen en texturen. Om zo een harmonieus geheel te creëren dat de kijker aanspreekt. Er zijn bepaalde regels voor compositie die fotografen kunnen volgen om hun foto’s effectiever en interessanter te maken, zoals de regel van derden, de symmetrische compositie en de diagonaalmethode. Door deze regels te begrijpen en toe te passen, kunnen fotografen de aandacht van de kijker sturen en een betere kijkervaring bieden. In dit blog gaan we dieper in op de belangrijkste compositieregels en hoe je ze kunt toepassen om je fotografie aanzienlijk te verbeteren.
Wat is compositie?
Een composite is simpelweg hoe de elementen in beeld geordend zijn. Het is het antwoord op de vraag ‘wat staat waar in beeld?’. Doordat een foto van zichzelf een erg gedetailleerde weergave is van wat zich voor de lens heeft afgespeeld, zit het kader al snel te ‘vol’ met informatie waardoor de foto chaotisch wordt. Met een goede compositie bepaal je wat je wel of juist niet in beeld brengt. Ook bepaal je op welke plekken in beeld de elementen staan, zodat het een overzichtelijk geheel wordt en de foto prettig is om naar te kijken.
Compositieregels
Om je te helpen aan een goede compositie zijn er een aantal compositieregels. Sommige van deze regels zijn al eeuwen oud. Compositieregels in de fotografie zijn slechts hulpmiddelen en je moet ze dan ook alleen gebruiken als je denkt dat je foto er beter van wordt. In dit blog geven we je een opsomming van de verschillende compositieregels die je kunnen helpen om de compositie van je foto te verbeteren.
Compositie fotografie voorbeelden
Er zijn veel verschillende soorten composities mogelijk die als hulpmiddel dienen om een logische compositie in de foto te krijgen. De regels dienen vooral als hulpmiddel. Doe vooral wat het beste aanvoelt. Twijfel je over de compositie? Experimenteer dan gerust met verschillende composities. Later kun je altijd nog een selectie maken en de foto met de beste compositie kiezen. Hieronder enkele van de meest voorkomende compositieregels in de fotografie.
1. Regel van derden
De regel van derden is een veelgebruikte compositieregel in de fotografie. Het idee achter deze regel is dat je het beeld opdeelt in negen gelijke delen, door middel van twee horizontale en twee verticale lijnen. De belangrijke elementen van het beeld worden vervolgens geplaatst op de punten waar deze lijnen elkaar snijden.
De regel van derden is gebaseerd op het idee dat een beeld visueel aantrekkelijker wordt wanneer belangrijke elementen niet in het midden van het beeld worden geplaatst, maar op één van de snijpunten van de lijnen. Dit zorgt voor een evenwichtigere compositie en maakt het beeld interessanter om naar te kijken.
Er zijn verschillende manieren waarop de regel van derden kan worden toegepast. Bij landschapsfotografie kan bijvoorbeeld de horizon worden geplaatst op één van de horizontale lijnen, terwijl de andere belangrijke elementen zoals bomen of bergen op de hotspots worden geplaatst. Bij portretfotografie kan het gezicht (of één van de ogen) van het model worden geplaatst op één van de snijpunten.
2. Gulden snede
De gulden snede is een wiskundige verhouding die al eeuwenlang wordt gebruikt in de kunst en architectuur. Ook in de fotografie wordt deze verhouding vaak toegepast om composities aantrekkelijker te maken. De gulden snede lijkt een beetje op de regel van derden omdat ook het beeld in negen vlakken is verdeeld. Bij de gulden snede staan de lijnen dichter bij het centrum en zijn de negen vlakken dus ook niet even groot. De toepassing van de gulden snede is wel min of meer gelijk aan die van de regel van derden.
In de fotografie wordt de gulden snede vaak gebruikt om belangrijke elementen in een compositie te plaatsen op de plekken waar de verhouding van de afstanden tussen deze elementen overeenkomt met de gulden snede. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een landschapsfoto zo wordt gecomponeerd dat de horizon zich bevindt op een punt dat ongeveer 1/3 van de totale hoogte van de foto afstaat van de boven- of onderkant, terwijl andere belangrijke elementen, zoals een boom of een persoon, worden geplaatst op een ander punt dat overeenkomt met de gulden snede.
Het gebruik van de gulden snede kan leiden tot een harmonieuze compositie en kan het beeld esthetisch aantrekkelijker maken. Het is echter belangrijk om op te merken dat de gulden snede, net als elke andere compositieregel, geen harde regel is die altijd moet worden gevolgd. Soms kan het juist interessanter zijn om bewust af te wijken van deze verhouding en creatieve composities te creëren.
3. Leidende lijnen
Leidende lijnen is een compositieregel in de fotografie waarbij lijnen in het beeld worden gebruikt om de aandacht van de kijker te sturen naar een specifiek onderwerp of deel van de foto. Deze lijnen kunnen van nature aanwezig zijn in het onderwerp, zoals een rechte weg of een gebouw, of kunstmatig worden gecreëerd, bijvoorbeeld door het gebruik van lijnen in de architectuur.
Leidende lijnen worden vaak gebruikt om diepte en perspectief te creëren in een foto. Ze kunnen de kijker naar het midden van de foto leiden of naar een ander specifiek punt dat de fotograaf wil benadrukken. Door gebruik te maken van leidende lijnen kan de fotograaf de aandacht van de kijker sturen en een bepaalde sfeer of emotie overbrengen. Deze compositieregel kun je ook goed combineren met de regel van derden en de gulden snede. Het wegkijkpunt waar de lijnen naartoe lopen, ligt dan op één van de snijpunten van de lijnen.
Er zijn verschillende soorten leidende lijnen die gebruikt kunnen worden in de fotografie. Horizontale lijnen worden vaak gebruikt om een gevoel van stabiliteit en rust te creëren, terwijl diagonale lijnen dynamiek en beweging suggereren. Verticale lijnen kunnen het gevoel van kracht en macht versterken, terwijl gebogen lijnen een gevoel van zachtheid en elegantie kunnen oproepen.
4. Kader in kader compositie
Kader in kader is een compositieregel in de fotografie waarbij het onderwerp van de foto wordt omlijst door een ander object of een ander deel van het onderwerp zelf. Deze compositietechniek wordt vaak gebruikt om diepte en dimensie aan een foto toe te voegen en om het onderwerp in het middelpunt van de aandacht te plaatsen.
Kader in kader kan op verschillende manieren worden gecreëerd, afhankelijk van het onderwerp en de situatie. Inkadering kan bijvoorbeeld worden bereikt door gebruik te maken van een raam, een deuropening, een boog of een andere vorm van architectuur. Het kan ook worden gecreëerd door het onderwerp te fotograferen in de context van een ander deel van hetzelfde onderwerp, bijvoorbeeld door een bloem te fotograferen tussen de bladeren of door een persoon te fotograferen tussen andere mensen.
Deze compositietechniek kan de kijker helpen om het onderwerp in het midden van de foto te plaatsen en de aandacht van de kijker te vestigen op het onderwerp zelf. Het kan ook een gevoel van diepte en perspectief creëren, waardoor de foto levendiger en interessanter wordt om naar te kijken.
5. Centrale compositie
De centrale compositie is een compositieregel in de fotografie waarbij het onderwerp in het midden van de foto wordt geplaatst. Dit kan een krachtig en symmetrisch beeld opleveren dat de aandacht van de kijker vestigt op het onderwerp zelf.
Een centrale compositie kan worden gebruikt om een gevoel van stabiliteit en rust te creëren. Het is ook nuttig bij het fotograferen van symmetrische onderwerpen, zoals een gebouw of een portret van een persoon, waarbij het gezicht recht voor de camera wordt geplaatst.
Hoewel een centrale compositie soms als saai of voorspelbaar kan worden beschouwd, kan het ook een krachtig hulpmiddel zijn om de aandacht van de kijker op het juiste onderwerp te vestigen. Het is belangrijk om op te merken dat deze techniek niet geschikt is voor elke situatie en het kan soms het beste zijn om het onderwerp op een andere manier te plaatsen om een interessanter beeld te creëren.
Wanneer je een centrale compositie gebruikt, is het belangrijk om andere elementen in de foto te overwegen om de compositie in evenwicht te houden en het visueel boeiend te houden. Dit kan bijvoorbeeld worden bereikt door gebruik te maken van kleur, contrast, vorm of textuur.
6. Diagonaalmethode
Een andere compositieregel is de diagonaalmethode. Daarbij worden elementen in een foto op denkbeeldige diagonale lijnen geplaatst. Bij een veelgebruikte techniek in de diagonaalmethode, wordt het onderwerp geplaatst op de kruising van de diagonale lijnen, waardoor er een dynamisch evenwicht ontstaat in de afbeelding. Dit kan helpen om de aandacht van de kijker te trekken en ervoor te zorgen dat het onderwerp goed tot zijn recht komt.
Diagonale compositie kan worden toegepast in verschillende soorten fotografie, van landschapsfotografie tot portretfotografie.
7. Symmetrische compositie
De symmetrische compositie is een techniek in de fotografie waarbij de elementen in een afbeelding symmetrisch worden gerangschikt. Dit kan bijvoorbeeld worden bereikt door de afbeelding te centreren of door twee identieke objecten aan weerszijden van het frame te plaatsen.
Een belangrijk voordeel van een symmetrische compositie, is dat het een gevoel van balans en harmonie kan creëren in de afbeelding. Dit kan de kijker helpen, zich te concentreren op het onderwerp van de foto en kan een gevoel van rust en stabiliteit overbrengen.
Een symmetrische compositie kan worden gebruikt in verschillende soorten fotografie maar komt vaak voor bij architectuurfotografie. Bij het fotograferen van architectuur kan een symmetrische compositie worden gebruikt om de geometrische vormen en lijnen van gebouwen te benadrukken en een gevoel van orde en stabiliteit te creëren. Bij portretfotografie kan de symmetrische compositie worden gebruikt om de aandacht te vestigen op het gezicht van het model en om een gevoel van balans en harmonie te creëren tussen de persoon en de omgeving.
Foto composities bonus tips!
De belangrijkste compositie is misschien nog wel: doe wat jij denk dat het beste is. Deze bovenstaande regels kun je toepassen wanneer je het gevoel hebt dat de compositie niet goed is en denk dat de onderwerpen niet helemaal op de juiste plaats staan. Bij twijfel kun je het beste meerdere foto’s maken van je onderwerp met verschillende composities.
Verder heb je in de fotografie snel een te vol kader waardoor de foto druk oogt. Ga op zoek naar de eenvoud. Daar zit vaak de sleutel tot een goede compositie. Niet voor niets zijn minimalistische foto’s gewild in de woonkamer.
Een goede Nederlandse fotograaf die bekend staat om zijn minimalistische foto’s is Frank Peters. Hij geniet internationale bekendheid met zijn foto’s die meestal in Nederland gemaakt zijn. In 2021 hebben we Frank Peters mogen interviewen voor ons Fotocafé ledenwebinar. Als lid van de Fotografie Community heb je toegang tot alle uitzendingen met interessante gastsprekers en interviews die we gemaakt hebben.
