Analoge fotografie is terug van weggeweest. Steeds meer mensen fotograferen analoog naast hun digitale werk. Vooral onder jongeren is het populair. Niet zo gek natuurlijk. Sinds de komst van de digitale fotografie en de goede camera’s van tegenwoordig zijn er veel minder technische uitdagingen voor de fotograaf. Het is tegenwoordig geen kunst meer om een technisch goede foto te maken. Bovendien is het eigenlijk toch veel leuker om zelf een foto te (laten) ontwikkelen en na afloop pas te zien of je foto gelukt is? Door de comeback van de analoge fotografie zijn de tweedehands vintage camera’s en fotorolletjes niet meer aan te slepen. De prijzen van de fotorolletjes zijn hoog als ze al niet uitverkocht zijn.
Wat is analoge fotografie?
Bij analoge fotografie denk je al snel aan fotorolletjes, de donkere kamer, spelen met chemische vloeistoffen en afdrukken maken met een vergroter. Maar analoge fotografie is veel meer dan dat. Wat dacht je van de instant fotografie? De Polaroid camera wordt veel gebruikt op bruiloften en feestjes. Je ziet direct het resultaat en een album met ingeplakte Polaroids met handgeschreven teksten van de gasten is misschien wel de mooiste tastbare herinnering aan dat mooie feestje. Veel persoonlijker dan welk digitaal album dan ook.
Ook kun je digitale foto’s analoog afdrukken. Bijvoorbeeld met cyanotypieën. Een techniek die niet zo bekend is onder het grote publiek maar wel erg leuk is om te doen. Kort gezegd werkt het als volgt. Je print je foto met je eigen digitale printer op een transparant fotopapier. Deze foto kun je vervolgens op een speciaal geprepareerd vel papier leggen die alleen gevoelig is voor UV licht. Je belicht de foto met een UV lamp en na het afspoelen van de foto onder de kraan is hij klaar. Je hebt geen donkere kamer of analoge camera nodig en toch een analoge afdruk van een digitale foto.
Wat maakt analoge fotografie zo leuk? Dat het uitdagend is en blijft! Bij analoge fotografie gaat alles, behalve bij cyanotypieën, analoog. Er komt geen pixel bij kijken. Alles is afhankelijk van de chemie, temperaturen, timing, keuze van het fotorolletje, papiersoort etc. Zo veel variabelen die het resultaat bepalen. Het ontdekken van de mogelijkheden en het leren van je fouten maakt analoge fotografie misschien nog wel veel leuker dan het ‘perfecte’ digitale werk.
Nu analoge fotografie weer in opkomst is, zie je steeds meer initiatieven die analoge fotografie stimuleren en faciliteren. Er zijn zelfs fotoclubs die zich speciaal richten op analoge fotografie zoals Analog Club Amsterdam, die een paar jaar geleden is opgericht. Ze hebben een eigen doka waar de leden gebruik van kunnen maken. Ze organiseren regelmatig fotowandelingen en exposities om het werk van de leden te tonen aan het publiek. En het is geen club met alleen maar oude knarren. De meeste leden zijn dertigers.
Voor ons eigen Fotocafé ledenwebinar heb ik een bezoek gebracht aan het Centrum Analoge Fotografie Utrecht . Ik heb daar een video gemaakt waarin uitgebreid het proces van het ontwikkelen van een fotorolletje in beeld is gebracht. Als lid van de Fotografie Community kun je deze video bekijken in je account. De onderstaande foto heb ik daar ontwikkeld. Best wel prima resultaat voor een foto uit een wegwerpcamera.
Misschien is er in jouw regio ook wel een fotolab waar je zelf je foto’s mag ontwikkelen? Je hoeft daardoor geen grote berg aan spullen aan te schaffen om je foto’s te ontwikkelen en hebt dus geen eigen donkere kamer nodig.
Analoge foto's
Analoge foto’s hebben uiteraard een andere uitstraling dan digitale foto’s. De digitale camera legt perfecte beelden vast met goede kleuren en veel scherpte. De analoge foto heeft vaak juist wel veel imperfecties zoals bijvoorbeeld korrels, krassen en vintage kleuren. Het geeft de foto’s karakter. Je kunt hier zelf ook invloed op uitoefenen. Fotorolletjes met een hoge lichtgevoeligheid (ASA), hebben meer korrel dan een rolletje met een lage ASA. Vaak is dat mooi bij zwart-wit foto’s. Elk merk en type fotorolletje, heeft zijn eigen kenmerkende kleurweergave. Test dus vooral met verschillende fotorolletjes om te ontdekken wat jij het mooiste vindt.
Deze ‘beeldfouten’ dragen bij aan de romantiek van de analoge foto. Imperfecties geven de foto een retro gevoel dat met digitale foto’s lastiger te bereiken is. Ook kun je een foto bewust op een verkeerde manier ontwikkelen. Zo kun je bijvoorbeeld een negatief fotorolletje ontwikkelen met chemie van een positief fotorolletje. Dat wordt cross processing genoemd. Sommige fotolabs bieden deze ‘foute’ manier van ontwikkelen aan zoals het LomoLab.
Analoge fotografie voor beginners
Ben jij een beginner in de analoge fotografie? Dan heb ik een paar tips voor je. Natuurlijk zijn er verschillende technieken om analoog foto’s te maken. De meest gangbare zijn het fotorolletje en de instant fotografie. Maar van deze twee is vooral het fotorolletje misschien wel de leukste. Zeker als je zelf gaat ontwikkelen. Waar je een Polaroid langzaam tot leven ziet komen, zie je dat bij een fotorolletje pas op het laatste moment, wanneer je de foto hebt afgedrukt of hebt ingescand. Om het proces te begrijpen, kan ik je aanraden om eens een workshop te volgen bij een fotolab waarbij je leert hoe een analoge foto ontwikkeld wordt. Je leert dan ook over de mogelijkheden die je hebt tijdens het ontwikkelen. Zo kun je de foto ook bewerken met een vergroter met doordrukken en tegenhouden. Ook kun je met het kleurlicht uit de vergroter het contrast bepalen. Je moet het allemaal maar net weten en dat leer je in zo’n workshop.
Wanneer je jezelf wilt wagen aan het zelf ontwikkelen van foto’s, kun je het beste beginnen met een zwart-wit fotorolletje. Zwart-wit ontwikkelen in makkelijker dan een kleuren foto. Een zwart-wit fotorolletje kun je makkelijk ontwikkelen op kamertemperatuur. Een kleuren rolletje ontwikkel je doorgaans op 38 graden. Ook komt de timing tussen het wisselen van ontwikkelbaden veel nauwkeuriger en is er nog weinig fotopapier voor kleurenfoto’s te verkrijgen. Zwart-wit is veel gangbaarder dan een kleurenfoto, wanneer je zelf gaat ontwikkelen.
Naast een analoge wegwerpcamera heb ik ook een Polaroid camera. Ik neem hem vaak mee, naast mijn gewone camera, en leg er vooral mijn familiemomenten mee vast. Het is altijd fijn om later samen de Polaroids van de vakantie terug te kijken.
Hoewel digitale fotografie ons onmiskenbaar gemak en directe resultaten heeft gebracht, kan analoge fotografie je terugbrengen naar de basis, waar je de tijd nemen om te observeren, te experimenteren en een unieke foto’s thuis komt. Dus waarom niet eens een analoge camera pakken en de magie van dit tijdloze medium (her)ontdekken? Veel succes met het maken van je eerste analoge foto’s!